Đầu tư robot công nghiệp cần biết 7 câu hỏi này

7 câu hỏi quan trọng doanh nghiệp cần trả lời trước khi đầu tư robot công nghiệp, giúp lựa chọn đúng robot hàn, robot lắp ráp hay robot tích hợp dây chuyền.

Robot công nghiệp không còn là lựa chọn xa xỉ mà đã trở thành công cụ cốt lõi giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, giảm chi phí và đảm bảo chất lượng. Tuy nhiên, đầu tư robot không phải quyết định đơn giản. Trước khi ký hợp đồng, mỗi doanh nghiệp cần tự trả lời ít nhất 7 câu hỏi quan trọng, từ nhu cầu thực tế, thông số kỹ thuật đến vấn đề an toàn và chi phí sở hữu. Những câu hỏi này không chỉ giúp chọn đúng giữa robot hàn, robot lắp ráp hay robot tích hợp dây chuyền, mà còn tránh lãng phí hàng tỷ đồng cho một dự án không phù hợp.

Robot công nghiệp là gì? Vì sao doanh nghiệp cần đầu tư?

Robot công nghiệp là cánh tay tự động được lập trình để thực hiện các tác vụ trong sản xuất như hàn, lắp ráp, bốc xếp, phân loại, kiểm tra chất lượng hay thậm chí tích hợp toàn bộ dây chuyền. Khác với lao động thủ công, robot hoạt động với tốc độ cao, độ chính xác ổn định và khả năng vận hành liên tục 24/7.

Đầu tư vào robot công nghiệp mang lại nhiều lợi ích:

• Tăng năng suất: Một robot hàn có thể thay thế 3–5 thợ hàn, làm việc liên tục không nghỉ.
• Đảm bảo chất lượng đồng nhất: Robot lắp ráp loại bỏ sai sót do con người.
• Giảm rủi ro an toàn lao động: Công việc nguy hiểm như hàn hồ quang, xử lý vật liệu nặng được giao cho robot.
• Tối ưu chi phí dài hạn: Dù chi phí ban đầu cao, nhưng chi phí vận hành lâu dài thấp hơn so với thuê nhân công lớn.

Chính vì vậy, các tập đoàn sản xuất lớn trong lĩnh vực điện tử, ô tô, cơ khí đều ưu tiên robot công nghiệp như giải pháp chiến lược để giữ lợi thế cạnh tranh.

Đọc thêm: Vì sao robot công nghiệp đang thay đổi cục diện sản xuất toàn cầu?

7 câu hỏi cần trả lời trước khi quyết định đầu tư robot công nghiệp

1. Nhu cầu thực tế của doanh nghiệp là gì?

Câu hỏi đầu tiên tưởng chừng đơn giản nhưng lại quan trọng nhất. Doanh nghiệp phải xác định rõ: robot sẽ được dùng để làm gì – hàn khung thép, lắp ráp linh kiện, phân loại sản phẩm hay tích hợp toàn bộ dây chuyền sản xuất? Nếu không làm rõ nhu cầu, việc chọn robot có thể dẫn đến thừa công suất hoặc thiếu tính năng.

Ví dụ, một nhà máy điện tử chỉ cần robot lắp ráp loại nhỏ với tải trọng 3–5kg. Nhưng nếu họ đầu tư robot hàn tải trọng 20kg, chi phí đội lên gấp ba lần mà hiệu quả không cải thiện. Ngược lại, một xưởng cơ khí nếu mua robot mini để hàn kết cấu thép thì robot sẽ không thể làm việc.

Trước khi quyết định, doanh nghiệp cần phân tích dây chuyền hiện tại, liệt kê quy trình nào có thể tự động hóa, và từ đó xác định loại robot công nghiệp phù hợp.

2. Robot có đáp ứng payload và tầm với (reach) phù hợp không?

Payload là tải trọng tối đa mà robot có thể nâng hoặc di chuyển, còn reach là tầm với của cánh tay. Đây là hai thông số cơ bản quyết định robot có thể thực hiện nhiệm vụ mong muốn hay không.

Trong ngành ô tô, một robot hàn cần tải trọng 20–30kg và tầm với 2m để thao tác với khung xe. Ngược lại, trong ngành dược phẩm, robot lắp ráp chỉ cần tải trọng nhỏ (dưới 5kg) nhưng độ chính xác phải cực cao. Việc chọn sai có thể khiến robot hoạt động quá tải, nhanh hỏng, hoặc không thể với tới khu vực cần thao tác.

Kinh nghiệm thực tế cho thấy nhiều doanh nghiệp chọn robot chỉ dựa vào giá, dẫn đến robot không đủ reach, buộc phải thay đổi toàn bộ bố trí dây chuyền – tốn kém gấp nhiều lần. Do đó, cần yêu cầu nhà cung cấp chạy thử mô phỏng 3D với sản phẩm thật để kiểm chứng thông số trước khi ký hợp đồng.

3. Tốc độ và cycle time có khớp với dây chuyền không?

Cycle time là thời gian robot hoàn thành một chu kỳ công việc. Nếu cycle time của robot dài hơn dây chuyền hiện có, cả dây chuyền sẽ bị chậm lại. Ngược lại, nếu robot quá nhanh mà dây chuyền không đáp ứng, sẽ gây ra “nút thắt cổ chai” ở khâu khác.

Ví dụ, một robot công nghiệp trong dây chuyền đóng gói có cycle time 5 giây/sản phẩm. Nếu dây chuyền hiện tại yêu cầu 3 giây, robot này không đáp ứng. Ngược lại, nếu robot xử lý 1 giây/sản phẩm nhưng băng tải chỉ chuyển sản phẩm mỗi 4 giây, phần công suất robot bị lãng phí.

Vì vậy, doanh nghiệp cần so sánh kỹ giữa cycle time của robot với tốc độ của toàn dây chuyền để tránh đầu tư không hiệu quả.

4. Robot có tương thích với end-effector (công cụ đầu cuối)?

Robot chỉ là “cánh tay”, nhưng để làm việc, nó cần được gắn công cụ phù hợp: gripper để gắp, súng hàn để hàn, đầu hút chân không để nâng sản phẩm mỏng. Nếu robot không tương thích với end-effector, hiệu quả sẽ giảm mạnh.

Một ví dụ là trong dây chuyền phân loại, robot cần gripper mềm để xử lý sản phẩm dễ vỡ. Nếu dùng kẹp cứng, tỷ lệ hỏng sản phẩm sẽ tăng cao. Tương tự, trong ngành cơ khí, robot hàn phải tương thích với súng hàn MIG/MAG hoặc TIG.

Khi lựa chọn robot công nghiệp, doanh nghiệp cần trao đổi chi tiết với nhà cung cấp về end-effector, yêu cầu chạy thử với mẫu thực tế để đảm bảo sự phù hợp.

5. Hệ thống điều khiển và phần mềm có đồng bộ với PLC/SCADA hiện tại?

Một robot không thể hoạt động độc lập, mà phải tích hợp với hệ thống điều khiển chung của nhà máy. Do đó, vấn đề tương thích phần mềm và PLC/SCADA rất quan trọng.

Nhiều doanh nghiệp từng rơi vào tình huống “mua robot về rồi nhưng không kết nối được với dây chuyền”. Ví dụ, một robot tích hợp dây chuyền có giao thức điều khiển riêng, nhưng nhà máy đang dùng PLC Siemens, kết quả là phải đầu tư thêm bộ chuyển đổi và phần mềm, chi phí phát sinh gấp đôi.

Do đó, trước khi quyết định, cần kiểm tra chuẩn giao tiếp (EtherCAT, PROFINET, Modbus…), hỏi rõ nhà cung cấp robot công nghiệp về khả năng tích hợp, và tốt nhất yêu cầu họ hỗ trợ chạy thử trên hệ thống hiện có.

Xem thêm: PLC trong tự động hoá công nghiệp: 5 ứng dụng thực tế bạn cần biết

6. Chính sách bảo hành và dịch vụ hậu mãi có đáng tin cậy?

Robot công nghiệp có tuổi thọ hàng chục năm, nhưng trong quá trình vận hành không tránh khỏi hỏng hóc. Nếu dịch vụ bảo trì chậm hoặc thiếu phụ tùng, dây chuyền sản xuất sẽ dừng lại, thiệt hại tính bằng hàng trăm triệu đồng mỗi ngày.

Một số doanh nghiệp Việt Nam từng mua robot giá rẻ từ nhà cung cấp nhỏ, nhưng khi robot gặp sự cố, phải chờ 3–6 tháng để nhập phụ tùng từ nước ngoài. Trong khi đó, các hãng lớn thường có trung tâm dịch vụ tại chỗ, kỹ sư đến xử lý trong 48 giờ.

Vì vậy, khi ký hợp đồng, không chỉ xem giá robot, mà phải kiểm tra kỹ cam kết về bảo hành, thời gian phản hồi, kho phụ tùng dự trữ và đội ngũ kỹ thuật tại địa phương.

7. Robot có đảm bảo an toàn và tối ưu chi phí sở hữu (TCO)?

Đầu tư robot không chỉ là chi phí mua ban đầu. Doanh nghiệp cần tính TCO – Total Cost of Ownership, gồm:

• Giá mua robot.
• Chi phí lắp đặt, tích hợp dây chuyền.
• Chi phí bảo trì định kỳ.
• Chi phí đào tạo công nhân.
• Chi phí năng lượng.

Ngoài ra, yếu tố an toàn phải được đặt lên hàng đầu. Robot công nghiệp luôn đi kèm hàng rào an toàn, cảm biến, nút dừng khẩn cấp để bảo vệ công nhân. Nếu bỏ qua, nguy cơ tai nạn rất lớn, dẫn đến chi phí bồi thường và mất uy tín doanh nghiệp.

Khi tính đủ TCO và các yếu tố an toàn, doanh nghiệp mới có cái nhìn toàn diện để quyết định đầu tư.

Case study: Doanh nghiệp thành công khi chọn robot lắp ráp

Một công ty sản xuất điện tử tại Bắc Ninh từng đối mặt với tình trạng thiếu nhân công trong dây chuyền lắp ráp bảng mạch. Sau khi phân tích, họ quyết định đầu tư robot lắp ráp tải trọng 5kg, cycle time 3 giây. Robot này được tích hợp liền mạch với PLC hiện có, đồng thời sử dụng gripper hút chân không phù hợp với linh kiện mỏng.

Kết quả: năng suất tăng 35%, tỷ lệ lỗi giảm từ 2% xuống còn 0,2%, và chi phí nhân công giảm 40%. Thời gian hoàn vốn chỉ trong vòng 18 tháng. Đây là minh chứng cho việc trả lời đúng 7 câu hỏi trước khi đầu tư có thể mang lại thành công rõ rệt.

Checklist nhanh cho doanh nghiệp trước khi ký hợp đồng

1. Đã xác định rõ nhu cầu và ứng dụng của robot công nghiệp?
2. Payload và reach có đáp ứng yêu cầu thực tế?
3. Cycle time có khớp với tốc độ dây chuyền?
4. Robot có tương thích với end-effector cần dùng?
5. Phần mềm/PLC có tích hợp dễ dàng?
6. Bảo hành, dịch vụ hậu mãi có cam kết rõ ràng?
7. Đã tính toán TCO và phương án an toàn?

Lời kết

Đầu tư robot công nghiệp là bước đi chiến lược để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, quyết định chỉ đúng đắn khi doanh nghiệp thật sự hiểu và trả lời được 7 câu hỏi cốt lõi. Chọn đúng giữa robot hàn, robot lắp ráp hay robot tích hợp dây chuyền sẽ giúp tối ưu chi phí, tăng năng suất và đảm bảo an toàn cho công nhân.

Nếu doanh nghiệp của bạn đang cân nhắc triển khai robot, hãy bắt đầu từ việc phân tích nhu cầu, kiểm chứng thông số kỹ thuật và tìm kiếm đối tác uy tín. Một quyết định đầu tư sáng suốt hôm nay có thể định hình sự phát triển bền vững trong nhiều năm tới.

R.EMT – Giải pháp tự động hóa toàn diện, kiến tạo lợi thế cạnh tranh.

---

Email: r.emt8681@gmail.com

Hotline: 0879 728 681

Tiktok: https://www.tiktok.com/@congtytnhhr.emt

Fanpage: https://www.facebook.com/remtworld